İhracat Destekleri

İhracat Destekleri ülkemiz ihracatçılarının dünya pazarlarındaki satış kapasitesini artırmak, katma değerli ihracatı desteklemek, ihraç pazarlarını çeşitlendirmek ve ülkemizde doğan dünya markaları oluşturmak amacıyla uygulanmaktadır. İhracat Destekleri ihraç malını satmak için yapılan pazar araştırması ya da pazara giriş belgelerinden başlamak üzere, hedef ülkede açılacak mağazanın kirasına kadar çok çeşitli ihtiyaçların karşılanması için yapılandırılmıştır. Küçük ölçekli ya da çok büyük ölçekli ihracatçılar için ayrı ayrı destek mekanizmaları uygulanmaktadır. Bu desteklerden yararlanılması için genellikle bütüncül ve sistematik bir yaklaşım gerekmektedir. Bu sayede, işlemlerde hız ve doğruluk kazanılmakta, yararlanılan desteklerin miktarı ve etkinliği de artış göstermektedir. Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki vergisel avantajların aksine ihracat destekleri doğrudan nakdi desteklerdir. Amaçları ve uygulanma biçimleri birbirinden farklı olmakla birlikte yatırım ve ihracat ile ilgili teşvik edici tedbirler birbirini tamamlayıcı şekilde kurgulanmıştır. En doğrusu tüm teşvik mekanizmalarından bir bütün olarak faydalanmaktır.

 

İhracat Destekleri Nasıl Alınır

İhracat desteklerinden yararlanılabilmesi için öncelikle Destek Yönetim Sistemi (DYS) adı verilen internet tabanlı sistem üzerinde yetkilendirme işlemi yapılmalıdır. DYS sisteminde işlem yapma yetkisi şirket yetkilisi veya bir çalışanına verilebileceği gibi, şirket dışından bir kişi tarafından da yönetilmesi mümkündür. Burada esas dikkat edilmesi gereken husus mevzuat ve uygulamalara hakim olan bir kişinin yetkilendirilmesidir. Ardından, DYS sistemine bilgisayar ortamında giriş yapılarak gerekli işlemler rahatlıkla yapılmaktadır. Yetkilendirilen kişinin başvurularla ilgili sürelere dikkat etmesi gerekmektedir. Bir harcama ile ilişkili destek başvurusu zamanında yapılmadığı takdirde bu konudaki hak kaybolmaktadır. Aynı şekilde, mevzuata uygun yapılmayan başvurular için bir defalık düzeltme hakkı verilmekte, tekrarlanan hatalarda düzeltme ya da yeniden başvuru imkanı bulunmamaktadır.



Kimler İhracat Desteklerinden Yararlanabilir

İhracat Desteklerinden yararlanabilecek kişi ve kuruluşlar mevzuat hükümlerinde tanımlanmıştır. İlgili desteğin tanımlandığı mevzuatta aksi belirtilmemiş ise Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmuş sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketleri yararlanıcı olarak tanımlanmıştır. Ayrıca, sektörel dış ticaret şirketleri (SDŞ), dış ticaret sermaye şirketleri (DTSŞ) de başvuru yapabilmektedir. Tarım ve tarımsal şirketler ile tarım kooperatiflerinin şirketleri de yararlanıcı olarak başvuru yapma hakkına sahiptir.



İhracat Destekleri Başvuru Süreci

İhracat Destekleri için başvuru süreci destek türüne göre farklı biçimlerde tanımlanmıştır. Bu desteklerden bazıları önceden projelendirilmek suretiyle ön onaya tabidir. Diğerleri ise harcama yapıldıktan sonra, izin verilen süreler içerisinde gerekli bilgi ve belgeler ile DYS sistemi üzerinden başvuru yapılması biçiminde uygulanır. Genel başvuru süreci şu şekildedir;



1- DYS sisteminde yetkilendirme yapılır

2- İhtiyaç olması halinde gerekli belgeler İhracatçı Birliğine aracılığıyla sisteme işlenir

3- Destek başvurusu yapılacak konu ile ilgili proje dokümanları hazırlanır

4- Gerekli tüm bilgi ve belgeler, usulüne uygun biçimde hazırlanır

5- Tüm proje, bilgi ve belge dokümanları DYS üzerinde tanımlanır ve onaya sunulur

6- Eksik ya da ilave bilgi ve belge talebi olması halinde DYS üzerinden alınır

7- DYS üzerinden gerekli bilgi ve belgeler yeniden onaya sunulur



İhracata Destekleri Listesi

İhracata yönelik devlet yardımları ya da kısaca ihracat destekleri çok sayıda farklı mevzuat ile tanımlanmıştır. Her birinin adı, mevzuatı, özellikleri, uygulanma usul ve esasları, destek oranları, üst sınırları ve süreleri farklıdır. Güncel durumda ülkemizde uygulanan ihracat destekleri aşağıdaki gibidir;



  1. Dahilde İşleme Rejimi
  2. Hariçte İşleme Rejimi
  3. Vergi Resim Harç İstisna Belgesi
  4. TURQUALITY ® Destekleri
  5. E-TURQUALITY Destekleri
  6. Marka Destek Programı
  7. Pazara Giriş Desteği
  8. Pazar Araştırması Desteği
  9. Fuar Katılım Desteği
  10. Yurt Dışı Ofis Kira Desteği
  11. Yurt Dışı Marka Tescil Desteği
  12. Yurt Dışı Tanıtım Desteği
  13. Tasarım Destekleri
  14. Küresel Tedarik Zinciri Desteği
  15. E-ticaret Sitelerine Üyelik Desteği
  16. Yurt Dışı İş Seyahatleri Desteği
  17. Yurt Dışı şirket Satın Alım Desteği
  18. Test Analiz ve Sertifika Desteği
  19. İhracatçılara Yeşil Pasaport Sağlanması
  20. Tarımsal Ürünlerde İhracat İadeleri



  1. Dahilde İşleme Rejimi

Dahilde İşleme Rejimi ya da kısaca DİR olarak adlandırılan uygulama ihracatçıların uygun koşullarda hammadde temin etmesine imkan tanımaktadır. Ülkemiz gümrük bölgesine girişte ithal mallar çeşitli rejimlere tabi tutulmaktadır. Serbest dolaşıma girecek malların neredeyse tamamına çeşitli ithalat politikaları çerçevesinde çeşitli önlemler uygulanmaktadır. Bunlardan en yaygını gümrük vergileridir. Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ihraç malının üretiminde kullanılacak hammadde ve ara malları, gümrük vergisi ve diğer ticaret politikalarına tabi olmadan ithal edilebilmektedir. İhraç malının üretim maliyetini düşürmeyi ve Türk ihraç ürünlerini çeşitlendirmeyi amaçlamaktadır.



  1. Hariçte İşleme Rejimi

Dahilde işleme rejiminin bir bakıma tersine gerçekleştirilmesi gibi düşülebilecek bir işlemdir. Türk gümrük bölgesinde serbest dolaşımda bulunan eşyanın ileri bir aşamada işlenmek, tamir edilmek veya yenilenmek üzere geçici olarak yurt dışına ya da serbest bölgelere ihraç edilmesi ve işlemlerin tamamlanmasının ardından öngörülen süreler içerisinde yeniden serbest dolaşıma girmesidir.



  1. Vergi, Resim, Harç İstisna Belgesi

Gerek ihracat ve ihracat sayılan satış ve teslimler gerekse döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler için çeşitli vergi, resim ve harçlardan istisna sağlanması amacıyla düzenlenen bir belgedir. Kısaca VRHİ ya da VRHİB olarak da adlandırılmaktadır. Bu belge sayesinde damga vergisi, harçlar ve BSMV olarak adlandırılan Bankacılık ve Sigorta Muameleleri Vergisinden istisna sağlanmaktadır.



  1. TURQUALITY® Destekleri

Uluslararası güce sahip Türk markalarının oluşturulması, yüksek potansiyelli ve katma değerli ihraç ürünlerinin küresel pazarlarda rekabet edebilecek seviyeye ulaşması ve çok geniş pazarlara erişim sağlayabilmesi amacıyla uygulanmaktadır. TURQUALITY programı ihracat destekleri içerisinde uygulanan en yüksek destek üst sınırlarına sahip olan destektir. Aynı zamanda Türk malı imajının küresel pazarlarda doğru konumlandırılması amacını da taşımaktadır.



  1. E-TURQUALITY ® Destekleri

E-ticaret faaliyetlerinin günümüzde hem dünyada hem de ülkemizde önemi çok büyük artış göstermiştir. Tüm ülkelerde e-ticaretin perakende satış içerisindeki payı çok büyük artış göstermektedir. Fiziki satışları yakalayıp, aşan e-ticaret ve e-ihracatın desteklenmesi büyük önem taşımaktadır. Dünyadaki e-ihracat yönelimi ile paralel bir biçimde ülkemizin de e-ihracat yapılanmasına ihtiyacı bulunmaktadır. Bu çerçevede, halihazırda mal ihracatı için başarılı bir biçimde uygulanan TURQUALITY destekleri e-ticaret ve e-ihracat sektörleri için de e-TURQUALITY adı ile uygulanmaktadır.



  1. Marka Destek Programı

TURQUALITY ile benzer şekilde markalaşma ve Türk malı imajının konumlandırılması amacı taşıyan bu ihracat desteği de oldukça üst seviyede uygulanmaktadır. TURQUALITY programına kabul edilmeyen bazı markalar bu kapsamda desteklenmektedir. TURQUALITY ile benzer destek profiline sahip olan marka destek programında da uluslararası markalaşma vizyonuna sahip firmalar çok büyük desteklerden yararlanmaktadır.



  1. Pazara Giriş ve Pazara Giriş Belgeleri Desteği

Hedef pazar çalışmaları ihraç pazarlarının geliştirilmesi için çok önemlidir. Hangi malın hangi ülkelere öncelikli pazarlanması gerektiği ayrı bir çalışma gerektirir. Hedef pazarların belirlenmesinin ardından bu pazarlara girişte ihtiyaç duyulan test, analiz ve sertifikaların tamamlanması gerekir. Bu belgeler özellikle AB ve ABD gibi regülasyonların çok sıkı olduğu ülkelerde önemlidir. Akredite kuruluşlardan temin edilecek belgelerin maliyeti de oldukça yüksektir. Gerek pazar araştırma raporları gerekse pazara girişte ihtiyaç duyulan test, analiz ve sertifikaların maliyetleri desteklenmektedir.



  1. Fuar Katılım Desteği

Fuarlar alıcılarla buluşmak için çok önemli avantajlar sağlamaktadır. Gerek yurt içi gerekse yurt dışı fuarlara katılım sağlayan firmalar önemli bağlantılar kurabilmektedir. Bu nedenle, yurt içi ve yurt dışı fuarlara katılmak isteyen şirketlerin stand, yer kirası, ulaşım ve nakliye masrafları devlet tarafından desteklenmektedir.



  1. Yurt Dışı Birim, Tanıtım ve Marka Tescil Desteği

Yurt dışında hedeflenen ülke ya da ülkelerde açılacak birimlerin kirası, yurt dışında yapılacak marka tescil masrafları ve ilgili ülkedeki tanıtım faaliyetleri devlet tarafından desteklenmektedir. Bu kapsamda, hedef ülkedeki basılı, internet ya da yayın organları aracılığıyla yapılacak tanıtım faaliyetleri destek kapsamındadır.



  1. Tasarım Destekleri

Tasarım ofisleri, kendi ürününü tasarlamak isteyen endüstriyel tasarım ihtiyacı bulunan şirketlerin tasarımcı, modelist veya mühendis istihdamı, malzeme, makine, teçhizat ve yazılım temini, eğitim, danışmanlık ve yurt dışı gezileri, sertifika ve test masrafları destek kapsamına alınmıştır.



Küresel Tedarik Zincirlerine Katılım Desteği

Küresel Tedarik Zinciri ya da kısaca KTZ’lere katılmak için yerli üreticilerin yeterliğini kanıtlamaya ihtiyacı bulunmaktadır. Katılım koşullarını sağlamak için önemli yatırımların tamamlanmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Bu çerçevede, KTZ desteği gerekli yatırımların yapılabilmesi ve zincire daha hızlı entegrasyon için avantaj sağlamaktadır.



  1. E-ticaret Sitelerine Üyelik Desteği

Küresel pazarlarda önemli konumlanmış e-ticaret sitelerine üyelik Türk ihracatçılarının önünü açabilecek bir unsurdur. Ancak, bu sitelere üyeliğin maliyeti oldukça yüksektir. Özellikle ihracatın ilk aşamalarında bulunan şirketlerin bu maliyetine katkı sağlamak amacıyla devlet destekleri uygulanmaktadır.



  1. İhracatçılara Yeşil Pasaport Sağlanması

Önceden yalnızca belirli bir süre çalışan devlet memurlarına verilen yeşil pasaport birçok ülkeye yapılacak ziyaretlerde çok büyük kolaylık sağlamaktadır. İhracat potansiyeline göre şirketlere de belirli sayıda yeşil pasaport temin edilmesi mümkündür. Bu pasaporttan hem şirket sahibi ya da ortakları hem de çalışanlar tarafından yararlanılabilecektir. Bu sayede ihracatçıların gerekli görüşmeleri hızlı ve etkin bir biçimde yapabilmesi amaçlanmaktadır.



  1. Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi

Tarımsal ürünlerin taşıdığı risk ve kritik önem nedeniyle dünyada birçok ülke ihracat iadesi uygulamaktadır. Benzer biçimde ülkemizde de ihracat iadeleri uygulanır. Bu kapsamda, ülkemiz de önemli ihraç ürünlerinde iade uygulamasına sahiptir.

İhracat Destekleri Danışmanlığı

İhracat Destekleri danışmanlığı da diğer devlet desteklerinde sunulan danışmanlık hizmetleri gibidir. Ancak, ihracat desteklerinin hem miktarı hem oranları oldukça yüksektir. Ayrıca, diğer devlet desteklerinden doğru nakdi geri ödeme olması nedeniyle ayrışmaktadır. Bu özellikleri nedeniyle de gerek başvuru gerekse sürecin takibi büyük bir titizlik gerektirir. Bu nedenle, çoğunlukla ihracat destekleri danışmanlığı çok uzun ve kapsamlı bir süreçtir.

İhracat Desteklerini Hangi Kurum Verir

İhracat Desteklerini sağlayan kurum T.C. Ticaret Bakanlığıdır. Önceden Dış Ticaret Müsteşarlığı, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Ekonomi Bakanlığı bünyesinde verilmiştir. Günümüzde T.C. Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü tarafından uygulanmaktadır. Ayrıca, İhracatçı Birlikleri de bu desteklerle ilgili çeşitli görevler üstlenmiştir. Ancak, nihai karar ve yetkili merci T.C. Ticaret Bakanlığıdır. Bu kurumun web sitesine aşağıdaki link yardımı ile ulaşmak mümkündür.